Uzm Dr Özden Sibel Odabaşı
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı

SİYATİK-SİYATALJİ

Siyatik nedir?

‘Siyatik’ aslında vücudumuzdaki bir sinirin adıdır. Biz buna tıpta latince ismiyle nervus ischiadicus diyoruz ama biz hekimler kendi aramızda da siyatik sinir diye bahsederiz. İnsan vücudunda en kalın ve en uzun sinirdir. Omurilikten çıkar kalçadan aşağı doğru devam eder. Uyluk arkasından iner ve dizin arkasında iki büyük dala ayrılır. Bu dallar ayak tabanına kadar ulaşır.

Siyatik Sinirin Görevi Nedir?

Görevi seyrettiği yol boyunca kaslara sinirsel uyarılar taşımak yani kasın hareketini sağlamak ve aynı zamanda uyluk ve bacağın farklı yerlerindeki duyuları merkeze iletmektir yani buraların hissini sağlamaktır.

Siyatik Kimlerde Olur?

Siyatik herkeste bulunur. Siyatiğim var lafı aslında bir anlatım bozukluğu içerir.

Siyatalji Nedir?

Hastalarımızın siyatiğim var dediği zaman kastettikleri şey aslında siyataljidir yani siyatik sinirin ağrısıdır. Siyatik sinir herhangi bir şekilde sıkıştığı ve irrite olduğu zaman hastada birtakım şikayetler oluşur.İşte insanların siyatiğim var derken kastettikleri şey aslında budur.

Siyataljide hangi şikayetler olur?

Bu şikayetler hastadan hastaya değişkenlik gösterebilir: Kimi hastada şiddetli bel, kalça ve bacak ağrısı olur. Ağrıyı bazı hastalar ağrı değil de acı gibi diye tarif ederken bazıları bıçak saplanır gibi , kramp, çekilme ip gibi gerilme gibi sözcüklerle ifade ederler. Kimi hastada nörolojik semptomlar tabloya eklenir. Bu durumda da bacakta ve ayakta en çok uyuşukluk olur ama yine kimi hastalar bu semptomları ayakta veya bacakta üşüme, bastığı yeri hissetmeme veya farklı zeminlerde yürüyormuş gibi hissetme veya ayakta ve/veya bacakta elektriklenme gibi tarif edebilirler. Hatta bazı hastalar bacaklarında karınca yürüyormuş gibi hissettiklerini tarif ederler. Bunların tamamı siyatik sinirin içindeki duysal sinirlerde oluşan irritasyon sonucu gelişir.

Düşük ayak nedir?

Ayak bileğini yukarı doğru kıvıran kaslar da siyatik sinir tarafından uyarılır. Siyatik sinir basısı/irritasyonu çok fazla ise ayak bileğini yukarı kaldıramama yani düşük ayak dediğimiz tablo bile gelişebilir. Hasta topukları üzerinde yürüyemez. Ciddi bir tablodur. Hemen müdahale etmemiz gerekir.

Bel Fıtığı ile Siyatik Denen Klinik Tablo Aynı Şey midir?

Kısmen aynı şeydir. Şöyle ki siyatik sinirin bası altında kaldığı klinik tablonun tarif edildiği durum yani siyatalji çoğunlukla bel fıtığından kaynaklanır. Yani belde fıtıklaşan disk belden çıkış noktasında siyatik sinirin köküne bastığı zaman biraz önce tarif ettiğimiz şikayetlerin tamamını oluşturabilir.

Siyatalji Yapan Başka Sebepler Var mı?

Elbette var. Burada siyataljinin tanımına dönmemiz gerekir. Yine belden çıkış seviyesinde başka sebeplerle veya kalça içinde de sıkışabilir. Kalça içerisinde genellikle uyluğa yana doğru açılma hareketi yaptıran bazı kas gruplarında meydana gelen tetik nokta dediğimiz kas düğümcükleri veya kasların normal hacimlerinden daha büyük bir hacme sahip olmaları -bazen yapısal bazen patolojik olarak-siyatik siniri basılar. Bunun dışında geçirilmiş operasyonlar veya bazı enjeksiyonların siyatik sinir üzerindeki kimyasal etkileri de siyatik irritasyonuna ve siyataljiye neden olabilir. Bu gibi durumlarda da klinik tablo aynıdır.

Siyatalji Bel Emarında (MRG) görülür mü?

Bel emarında bu bölgeyi anatomik olarak görüntüleriz. Dolayısıyla siyatalji bel bölgesindeki herhangi bir patolojiye bağlı ise görürüz. Bu durumda bel fıtığına bağlı siyatik basısını da görebiliriz. Fakat kalça içinde sıkıştığında belden çekilen MRG tamamen normal bile olabilir. Bu durumda bazen kalça arkasındaki kasları ayrıntılı gösteren daha farklı teknikte çekilen MRG  veya EMG dediğimiz sinir ileti çalışmaları yapmak gerekebilir. Tedaviyi yönlendirmek açısından bu sıkışıklığın yerini doğru tespit etmek çok önemlidir.

Siyataljinin Tedavisi

Siyataljinin tedavisinde sebebe yönelik tedavi prensipleri uygulanmalıdır. Eğer siyatik sinir semptomları siyatik sinir kökünü irrite eden bir bel fıtığından kaynaklanıyorsa tedavi bel fıtığı tedavisi olacaktır. Semptomların ve klinik durumun şiddetine göre değerlendirilmekle birlikte çoğu operasyon gerektirmez. Elektroterapi uygulamaları, ilaç tedavisi, tamamlayıcı tedavi uygulamaları etkilidir. Kalçada bir sıkışıklık veya tetik nokta varsa tetik noktanın çözümlenmesi için tamamlayıcı tedavilerden sonra yapılan kas germe teknikleri çok etkilidir. Tetik nokta içine, ilgili kasın başlangıç ve bitiş noktalarına yapılan tedaviden sonra yapılan ve hastayla hekimin birlikte katıldığı dinamik bir süreç olan post izometrik relaksasyon teknikleri ile germe işlemleri tedaviden maksimum fayda görülmesini sağlar.